Ostatni lot- Romuald Gadus

 

Romuald Gadus na świat przyszedł 16 lutego 1919 roku w Dyneburgu.  W 1937 r. ukończył kurs szybowcowy w Ustianowej. Rok później  kurs pilotażu samolotowego w szkole pilotów Szkoły Pilotów Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej w Świdniku. Tuż przed wybuchem wojny został studentem I roku Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie.

We wrześniu wraz ze swoim rocznikiem ze szkoły podchorążych  ewakuował się  do Francji. Tam przeczekał do marca 1940 roku. Otrzymał przydział do grupy mjr. Czesława Krajewskiego z Grupy Bombowej w Caen (Normandia). Baza ta specjalizowała się w szkoleniach pilotów bombowców, w której polskim komendantem był właśnie mjr pil. Krajewski. Szkolenia prowadzono głównie na dwusilnikowych  samolotach bombowym Bloch MB-210.  Po kapitulacji Francji w czerwcu 1940 r. Gadus jako jeden z pierwszych przedostał się do Wielkiej Brytanii. Trafił na przeszkolenie do 5 Operational Training Unit (OTU) RAF. W październiku 1940 r. otrzymał przydział do  607 dywizjonu RAF. W listopadzie otrzymał przeniesienie do dywizjonu  501.  

Do Pembrey i do nowo sformowanego dywizjonu myśliwskiego 316  Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii został przydzielony jako jeden z pierwszych. Z końcem lutego 1941 roku zamieszkał w Pembrey. Tutaj spotkał dawnych przyjaciół ze Świdnika i Dęblina. Wraz z dywizjonem, po pięciu miesiącach spędzonych na treningach i lotach konwojujących statki i barki oraz przeciwstawianiu się Niemcom, którzy nieustannie zrzucali bomby na brytyjskie miasta, a morze zasypywali zrzutami min, został przerzucany najpierw na lotnisko Colerne potem na Church Station. 

Koniec kalendarzowego lata był wyjątkowe malowniczy. Gęste słaniające się o poranku mgły i kolorowe liście dodawały rumieńca nudnym, rutynowym lotom. Piloci, byli rozprężeni, rozczarowani i niecierpliwi. Przecież chcieli strzelać do Niemców, chcieli zakończyć tę wojnę.

Z końcem września nastąpiła sukcesywna wymiana sprzętu. Wkrótce Polacy mieli przesiąść się na spitfirey.

Tragedia rozegrała się na lotnisku Wolverhampton. pierwszego października 1941 r. podchorąży Romuald Gadus  otrzymał zadanie odtransportowania  Hurricane II A  o numerze seryjnym Z2962 SZ-T na inne lotnisko. Krótko po starcie, na wysokości ok. 60-70 m, samolot utracił prędkość; osiągnął tzw. martwy punkt  i spadł na pobliskie pole. Podczas zderzenia z ziemią pilot zginął.

Bernard Buchwald tak pisał o koledze; ‘’(…)  Romuald był miły, koleżeński, o nieprzeciętnej fantazji myśliwiec. Fantazja ta przyczyniła się zresztą do jego śmierci. Startując z lotniska w Wolverhampton wyrwał Hurricane'a świecą do góry. W tym momencie przerwał silnik, nastąpiła gwałtowna utrata prędkości, korkociąg. Niedostateczna wysokość nie pozwala już pilotowi wyprowadzić maszyny, która rozbiła się o ziemię, grzebiąc pod sobą młode życie (...)’’.

Pośmiertnie awansowany do stopnia podporucznika. Odznaczony Polową Odznaką Pilota (POPil). Pochowany został na cmentarzu w Taunton, w hrabstwie Somerset.

 

Uczestnicy kursu pilotażu myśliwskiego w Ułężu (czerwiec-sierpień 1939 r.). Zdjęcie z zasobu Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, sygn. IPN BU 0644/355

 

Pierwszy rząd od góry (od lewej):

• Hegenbarth Tadeusz (1917-1941), uczestnik kampanii francuskiej, służył w 308 DM, zestrzelił 1 samolot. Odznaczony dwukrotnie Krzyżem Walecznych i Medalem Lotniczym

• Sołogub Grzegorz (1918-1986), służył w 306 i 302 DM. Zestrzelił 5 samolotów. Odznaczony Virtuti Militari V kl., czterokrotnie Krzyżem Walecznych, Distinguished Flying Cross

• Kubiak Kazimierz (1917-1941), służył w 56 DM, pośmiertnie odznaczony Medalem Lotniczym

• Widawski Antoni (1911-1944), pilot testowy Instytutu Badań Technicznych Lotnictwa, służył w 305 DM. Odznaczony dwukrotnie Krzyżem Walecznych i dwukrotnie Medalem Lotniczym

• Pentz Roman (1917-2000), służył w 306 DM, Odznaczony Krzyżem Walecznych i dwukrotnie Medalem Lotniczym

• Zieliński Antoni (1917-1942), służył w 304 Dywizjonie Bombowym. Odznaczony trzykrotnie Krzyżem Walecznych i Medalem Lotniczym

• Rzemyk Mieczysław (1918-1942) – służył w 301 Dywizjonie Bombowym, odznaczony Virtuti Militari V kl., czterokrotnie Krzyżem Walecznych i Medalem Lotniczym.

• Śnieć Czesław (1919-1972), służył w 317, 302 i 309 Dywizjonie Myśliwskim, zestrzelił 2 samoloty. Zestrzelony nad Francją wrócił do Anglii przez Hiszpanię. Odznaczony Virtuti Militari V kl, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, Medalem Lotniczym i Distinguished Flying Cross

Trzeci rząd (od lewej):

• Gadus Romuald (1919-1941) walczył w kampanii francuskiej, służył w 316 Dywizjonie Myśliwskim. Odznaczony Medalem Lotniczym.

• Zajdel Stanisław (1915-1944) służył w 309 Dywizjonie Myśliwskim, odznaczony dwukrotnie Medalem Lotniczym.

• Mickiewicz Donat (1917-2003) służył w 306, 302 i 308 Dywizjonie myśliwskim. Odznaczony Virtuti Militari V kl, trzykrotnie Krzyżem Walecznych, Medalem Lotniczym i Distinguished Flying Cross.

• Szymankiewicz Jerzy Mieczysław (1918-2003) służył w 316, 302 i 317 Dywizjonie Myśliwskim. Odznaczony Virtuti Militari V kl, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, trzykrotnie Medalem Lotniczym, Odznaką za Rany i Kontuzję oraz Distinguished Flying Cross.

• Sporny Antoni (1918-1942) służył w 106 Dywizjonie Bombowym, odznaczony Medalem Lotniczym.

Czwarty rząd (od lewej):

• Formas Franciszek (1919-1987) służył w 306 Dywizjonie Myśliwskim.

• Blok Stanisław Józef (1916-1994) służył w 56, 315, 164 i 505 Dywizjonie Myśliwskim, zestrzelił 5 samolotów. Odznaczony Virtuti Militari V kl, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, czterokrotnie Medalem Lotniczym i Distinguished Flying Cross.

• Samp Bernard (1918-1941) służył w 605 Dywizjonie Myśliwskim.

• Szelestowski Mirosław (1918-2006) służył w 303 Dywizjonie Myśliwskim, zestrzelił 2 samoloty. Odznaczony Virtuti Militari V kl, trzykrotnie Krzyżem Walecznych i dwukrotnie Medalem Lotniczym.

• Malczewski Eugeniusz Ludwik (1919-1972) służył w 605, 315, 504 i 164 Dywizjonie Myśliwskim. Zestrzelił 1 samoloty, odznaczony Virtuti Militari V kl, trzykrotnie Krzyżem Walecznych i dwukrotnie Medalem Lotniczym.

• Franczak Aleksander Stanisław (1917-2006) służył w 258 i 306 Dywizjonie Myśliwskim, został zestrzelony nad Francją. Odznaczony Krzyżem Walecznych i Medalem Lotniczym.

• Karaszewski Kazimierz (1918-1996) służył w 317 i 309 Dywizjonie Myśliwskim. Współautor projektu sztandaru Polskich Spił Powietrznych, odznaczony trzykrotnie Medalem Lotniczym.

• Pytlak Tadeusz Włodzimierz(1919-1941) służył w 607 i 302 Dywizjonie Myśliwskim. Odznaczony Medalem Lotniczym.

• Wojda Zbigniew Adam (1918-2009) służył w 303 Dywizjonie Myśliwskim. Współautor projektu sztandaru Polskich Sił Powietrznych, odznaczony Krzyżem Walecznych, Medalem Lotniczym oraz Odznaką za Rany i Kontuzje.

• Kropiwnicki Eugeniusz (1919-1941) służył w 258 i 302 Dywizjonie Myśliwskim, odznaczony Medalem Lotniczym.

• Niżyński Jerzy (1920-1941) zginął podczas szkolenia w Wielkiej Brytanii. Odznaczony Medalem Lotniczym.

 

Piąty rząd (od lewej):

• Jaworski Edward (1920-2012) służył w 605, 315, 317, 302 i 308 Dywizjonie Myśliwskim. Odznaczony Virtuti Militari V kl, trzykrotnie Krzyżem Walecznych, Medalem Lotniczy, oraz Distinguished Flying Cross.

• Leśniewski Mieczysław (1918-1940) zginął w trakcie przeszkolenia we Francji.

• Polak Jerzy (1918-2007) służył w 308, ,306, 41, 315 i 309 Dywizjonie Myśliwskim. Zestrzelił 2 i 1/3 samolotu. Odznaczony trzykrotnie Krzyżem Walecznych i czterokrotnie Medalem Lotniczym.

• Gęca Bolesław (1917-1944) służył w 316 i 164 Dywizjonie Myśliwskim. Zestrzelony nad Francją powrócił przez Hiszpanię do Wielkiej Brytanii. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami oraz trzykrotnie Medalem Lotniczym.

• Baran Stefan (1916-1997) służył w 303 i 317 Dywizjonie Myśliwskim. Odznaczony dwukrotnie Krzyżem Walecznych i Medalem Lotniczym.

• Wlazło Aleksander (1919-2012) służył w 316 Dywizjonie Myśliwskim. Odznaczony trzykrotnie Medalem Lotniczym.

• Dąbrowski Roman Piotr (1918-1982) służył w 607, 306 i 243 Dywizjonie Myśliwskim. 

"Księga lotników polskich..." O. Cumft, H.K. Kujawa    
"Ku czci..." Zbiorowa    
"Polskie Siły Powietrzne..." T.J. i Anna Krzystek    
Bernard Buchwald